KỲ 3: PHÂN BIỆT CHỦNG TỘC HIỆN ĐẠI VÀ NHỮNG ẢNH HƯỞNG ÂM THẦM
Phân biệt chủng tộc không chỉ là những câu chuyện trong sách lịch sử hay các cuộc biểu tình lớn. Nó vẫn tồn tại, dù dưới hình thức tinh vi và khó nhận thấy hơn.
Khi bước vào thế kỷ 21, nhiều quốc gia phát triển đã ban hành luật bảo vệ bình đẳng, nhưng điều đó không có nghĩa là định kiến biến mất. Nó chỉ thay đổi cách thể hiện: âm thầm, kín đáo và đôi khi được ngụy trang bằng sự lịch sự.
1. Phân biệt chủng tộc ngầm – Khi định kiến ẩn dưới những lời tưởng chừng vô hại
Nhiều người châu Á sinh sống hoặc học tập ở nước ngoài từng nghe những câu như “Tiếng Anh của bạn giỏi thật, không giống người châu Á khác” hay “Bạn đến từ Trung Quốc à?”. Những câu nói tưởng chừng là lời khen, nhưng thật ra lại phản ánh định kiến ngầm rằng “người châu Á thường nói tiếng Anh kém” hoặc “mọi người châu Á đều giống nhau”.
Những hành vi nhỏ như vậy gọi là microaggressions, lặp lại theo thời gian có thể khiến người nghe cảm thấy mình không thật sự thuộc về nơi mình đang sống. Đó không phải là sự thù ghét công khai, mà là một hình thức kỳ thị vi mô, khiến người khác cảm thấy lạc lõng dù đang ở giữa đám đông.
2. Trong môi trường học tập và công việc
Với du học sinh Việt Nam, sự phân biệt đôi khi đến từ định kiến: “người châu Á học giỏi nhưng thiếu sáng tạo”, “chỉ biết làm theo, không dám nói khác”. Chính vì vậy, nhiều bạn có xu hướng im lặng trong lớp, ngại phát biểu, sợ sai, sợ bị đánh giá.
Trong môi trường công việc, những định kiến này có thể khiến người châu Á bị gạt ra khỏi các vị trí lãnh đạo, hoặc ít được giao nhiệm vụ quan trọng dù có năng lực.
Điều đáng nói là không phải ai cũng cố tình phân biệt, nhiều người thậm chí không nhận ra họ đang vô tình đặt ra giới hạn cho người khác. Nhưng hệ quả vẫn vậy, sự khác biệt âm thầm ấy tạo nên rào cản vô hình trong hội nhập.
3. Khi sự im lặng trở thành một hình thức phân biệt
Không chỉ những lời nói hay hành động, mà sự im lặng cũng có thể là một dạng kỳ thị.
Đó là khi ai đó chứng kiến bạn bị trêu chọc vì giọng nói hay ngoại hình, nhưng không ai lên tiếng.
Sự im lặng ấy không có ác ý, nhưng lại khiến người trong cuộc cảm thấy cô lập và không được bảo vệ.
Chính sự thờ ơ này khiến nạn phân biệt chủng tộc kéo dài, bởi nó không cần người ủng hộ, chỉ cần người im lặng.
4. Cách ứng phó của người trẻ Việt Nam
Khi đối mặt với phân biệt chủng tộc, phản ứng quan trọng nhất là giữ bình tĩnh và nhận biết rõ tình huống.
Không phải ai nói điều không đúng cũng cố ý làm tổn thương bạn, đôi khi họ đơn giản chỉ thiếu hiểu biết.
Nếu là bạn bè hay đồng nghiệp, hãy góp ý nhẹ nhàng: “Câu nói đó khiến tôi không thoải mái.”
Nếu là hành vi nghiêm trọng, hãy nhờ đến nhà trường, cơ quan hay tổ chức bảo vệ người lao động.
Điều quan trọng là đừng im lặng. Vì khi bạn im lặng, bạn mặc nhiên chấp nhận rằng chuyện đó là bình thường – và rồi nó sẽ lặp lại.
5. Giữ bản sắc – Nền tảng để tự tin hòa nhập
Nhiều bạn du học sinh từng chia sẻ rằng, để dễ hòa nhập, họ cố gắng “giống người bản xứ” nhất có thể.
Nhưng điều đó đôi khi khiến họ đánh mất bản sắc, và cuối cùng vẫn không được công nhận là “người trong nhóm”.
Hòa nhập không có nghĩa là phải giống – mà là vừa hiểu, vừa giữ được chính mình.
Người Việt có sự kiên trì, linh hoạt và khả năng thích nghi đáng quý.
Khi bạn tự tin với nguồn gốc của mình, người khác sẽ tôn trọng bạn hơn.
Văn hóa, ngôn ngữ, gốc gác – đó là những gì tạo nên giá trị riêng của mỗi người.
Phân biệt chủng tộc không chỉ là câu chuyện về màu da, mà là câu chuyện về cách con người nhìn nhận nhau.
Khi hiểu rõ, ta sẽ bớt cực đoan. Khi biết lắng nghe, ta sẽ bớt phán xét.
Và khi mỗi người đều hiểu được giá trị của chính mình, thế giới sẽ tự nhiên bớt khoảng cách.
The Sungate Business English Coaching
Đào tạo tiếng Anh học thuật, tiếng Anh du học, tiếng Anh giao tiếp và tiếng Anh công việc.
Theo dõi bài học và clip định kỳ tại Facebook: [Business English Coaching]